भूकम्प पीडितलाई सहज निकास देउ

गत वर्ष बैशाख १२, १३ र २९ गतेको भूकम्प एवं पराकम्पका कारण क्षतिग्रस्त संरचनाहरुको पुनर्निर्माणमा राज्य तदारुकताका साथ जुट्नुपर्नेमा अहिलेसम्म भूकम्प पीडितहरुको अभिलेख समेत राज्यले राख्न सकेको छैन । साथै उनीहरुलाई दिने भनिएको अनुदान रकमको लागि सम्झौता गर्न समेत सकेको छैन ।

अझ गत वैशाखमा पूर्व प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली आफैले सिलान्यास गरेको स्थान बुङ्मतीमा समेत स्थानीयले अनुदान रकमको लागि सम्झौता गरेका छैनन् । त्यहाँ जम्मा ३ जनाले मात्रै अनुदान सम्झौता गरेका छन् । तिनीहरु पनि नगर बाहिरका हुन् । सोही समस्या साँखु, टोखा, धर्मस्थली, काठमाडौँका विभिन्न स्थान, ललितपुर, भक्तपुर लगायत नेवार बाहुल्य रहेको नगरहरुमा देखिएको छ । यी वस्तीहरुमा पनि सरकारको मापदण्डसँग मेल खानेगरि स्थानीयले घर बनाउन सक्ने देखिँदैन । यी र यस्ता नेवार वस्तीहरुलाई विशेष क्षेत्र घोषणा गरेर तत्कालै सरकारले पुनर्निर्माणको लागि पहल थाल्नु अति जरुरी छ ।

अनुदान लिन सरकारी मापदण्ड तोकिनु जायज रहेतापनि व्यवस्थित र पुरातात्विकरुपमा बनाइएका नेवार वस्तीहरुलाई टार्गेट गरेर पुराना संरचना भएको स्थानहरुमा समेत घर बनाउन अनेक कानुनी एवं अप्ठेरा झन्झटहरु सिर्जना गरेर दुःख दिनु जायज छैन ।

भूकम्पपछि नेवार वस्तीहरुमा पुनर्निर्माण सुरु हुन सकेको छैन । कहिँ कतै सामान्य मर्मत सम्भार गरेर बसोबास गर्न थालेको भएतापनि अधिकांश पाल र टहरामै गुजारा गरिरहेका छन् अथवा आफ्ना आफन्तहरुको सरणमा वा डेरा गरेर बसिरहेका छन् ।

उनीहरुको समस्याको सरकारी स्तरबाट तत्काल सम्बोधन गर्नु जरुरी रहेको छ । उनीहरुलाई सरकारले पुरानै थातथलोमा बलियो घर बनाउन प्रोत्साहित गर्नुपर्दछ । तर उनीहरुलाई सो बस्तीबाट उठीबास लगाउन भने सरकारले पाउन्नन् । आदिवासी जनजातिहरुको थातथलोका रक्षा गर्नु सरकारको प्रमुख कर्तव्य पनि हो । यस्तो अवस्थामा घरको नक्सांकन गरिदिनु आवश्यक अनुदान दिनु र पुरातात्विक एवं साँस्कृतिक ढंगले बनाउन खोजेका घर र नगरलाई विशेष प्राथमिकता दिई विशेष क्षेत्र घोषणा गरि उनीहरुको समस्याको सम्बोधन गर्नु जरुरी छ । नभए उपत्यकाका पुराना बस्तीहरु उजाडिनेछन् । यो अवस्थामा आन्तरिक एवं बाह्य पर्यटकहरु उपत्यका घुमफिरको लागि आउने सम्भावना कम हुनेछ । अन्ततः यसले मुलुककै अर्थतन्त्र चौपट हुनेमा कुनै द्विविधा रहँदैन । यतातर्फ सरकार र सरोकारवालाहरुले तत्काल विचार पु¥याउनुपर्दछ ।

लावण्य सन्देश वर्ष ६ अंक ११ को सम्पादकीयबाट